درخواست تنظیم صورت های مالی
صورتهای مالی هر سازمان نشان دهنده اطلاعات مالی آن مجموعه بوده و در آن خلاصهای از داراییها، بدهیها، سرمایه و درآمد به همراه سود و زیان و هزینه درج شده است. هنگامی که یک شرکت یا سازمان تشکیل میشود، هدف اصلی کسب سود و سرمایه خواهد بود. ترازنامه و تنظیم صورت های مالی علاوه بر مشخص کردن صورت حساب گردش وجوه نقد، میتواند تغییرات سرمایه و سود و زیان را نیز در یک دوره مالی به طور کامل مشخص کند. از این رو صورتهای مالی بیانکننده وضعیت مالی و فعالیت شرکت تجاری و نشان دهنده رویدادهای آن است.
تهیه و تنظیم صورتهای مالی
در صورتی که اطلاعات مالی یک سازمان مانند دارایی و بدهی به صورت خلاصه و طبقهبندی شده در یک گزارش ارائه شود، به آن صورت مالی گفته خواهد شد. در حالت کلی امکان اندازهگیری دقیق نتایج عملکرد یک واحد اقتصادی وجود ندارد. مگر آنکه واحد مورد نظر فعالیت خود را متوقف کرده و داراییهای خود را پس از فروش تبدیل به وجه نقد تبدیل و بدهی آن را نیز پرداخت کرده باشد. اما ارائه اطلاعات مالی درباره واحد اقتصادی پیش از خاتمه فعالیتهای آن ضروری است. بنابراین نتیجه عملیات و وضعیت مالی یک واحد اقتصادی و تغییرات آن به طور دورهای و یا برای مقاطع زمانی خاص به شکل گزارش تهیه میشود.
مخاطبان اصلی جهت انتشار صورتهای مالی چه کسانی هستند؟
سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و یا صاحبان بنگاههای اقتصادی، از جمله استفادهکنندگان اطلاعات مندرج در صورتهای مالی تهیه شده هستند. این صورتهای مالی میتوانند توسط طیف وسیعی از ذینفعان مورد استفاده قرار بگیرند. هر کدام از این افراد برای مقاصدی از صورتهای گفته شده استفاده خواهند کرد. در حالت کلی سهامداران از جمله استفادهکنندگان اصلی صورتهای مالی محسوب میشوند. در ردیف بعد سرمایهگذاران، تحلیلگران و دیگر ذینفعان قرار دارند.
با وجود تهیه صورتهای مالی برای استفاده در خارج از سازمان، فهم و تحلیل مالی و توانایی تجزیه اقلام در صورتهای مالی برای مدیران اهمیت زیادی خواهد داشت. زیرا مدیران میتوانند پس از تنظیم صورت های مالی و تجزیه و تحلیل آنها، به تشخیص فرصتها و مشکلات مالی شرکت پرداخته و ضمن برنامهریزی موفق، کنترل به موقع و مناسبی روی آنها داشته باشد.
اطلاعات موجود در صورتهای مالی
اطلاعات مفیدی در صورتهای مالی وجود دارد که میتواند برای هر یک از اعضای شرکت یا افرادی در خارج از آن مفید باشد. از جمله اطلاعات موجود در این صورتها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- نام شرکت مربوطه و اطلاعات دیگر آن باید در صورت مالی مورد نظر درج شده باشد.
- در صورتهای مالی معمولاً گزارش مربوط به یک واحد تجاری و یا چندین واحد دیگر تعیین خواهد شد.
- در این گزارشات اغلب پایان دوره مالی نیز ذکر میشود.
- واحد پولی مربوط به اطلاعات مندرج در صورتهای مالی باید با توجه به موارد ذکر شده نوشته شود.
- اعداد بزرگ در صورتهای مالی به صورت هزار ریال یا میلیون ریال کرد شده و به این شکل نوشته خواهد شد.
- ارقام مندرج در صورتهای مالی از مانده حسابهای دفتر کل استخراج شده و پس از قرارگیری در تراز آزمایشی، به عنوان صورتهای مالی ارائه میشوند.
بدهی در صورتهای مالی
یکی از موارد مندرج در صورتهای مالی بدهیها یا دیون واحد اقتصادی هستند. این دیون شامل حسابهای پرداختنی، وامهای پرداختنی و اسناد پرداختنی هستند که در گروه بدهیها قرار میگیرند.
سرمایه در صورتهای مالی
سرمایه در صورتهای مالی، به مابهالتفاوت دارایی و بدهی در یک بنگاه اقتصادی گفته میشود. بنابراین تعریف سرمایه از نظر حسابداری نسبت به آنچه که در نزد عوام شناخته میشود، کاملاً متفاوت است.
ماهیت درآمد در صورتهای مالی
درآمد به هرگونه فعالیت در بنگاههای اقتصادی گفته میشود که در مقابل آن دستمزد دریافت خواهد شد. این کسب منفعت میتواند با توجه به محل کسب شامل درآمد عملیاتی و غیرعملیاتی در تنظیم صورت های مالی باشد.
انواع صورتهای مالی
صورتهای مالی مربوط به یک مجموعه اقتصادی اصلیترین و اساسیترین بخشها را تشکیل میدهد. این صورتها شامل ترازنامه، صورت گردش جریان وجوه نقد، صورت سود و زیان جامع و عادی هستند. اکثر شرکتهای ارائهکننده خدمات حسابداری میتوانند بر اساس اطلاعات و فعالیتهای یک بنگاه اقتصادی این صورتهای مالی را تهیه کرده و ارائه کنند. دسترسی به چنین صورتهای مالی و دستیابی به اطلاعات دقیق میتواند باعث بهینه شدن امور مالی در یک شرکت شود.
صورت حساب سرمایه یکی دیگر از صورتهای مالی است که در دسته صورت حساب جزء قرار نمیگیرد. در سالهای اخیر از یک صورت مالی دیگر به نام صورت تغییرات حقوق مالکان نیز استفاده میشود که جایگزین گزارش سود و زیان انباشته است. در ادامه به معرفی انواع صورتهای مالی خواهیم پرداخت.
ترازنامه
این صورت مالی از اصلیترین صورتهای مالی در یک شرکت است که میتواند وضعیت مالی این بنگاه اقتصادی را در یک دوره زمانی معین نشان دهد. صورت مالی مورد نظر دارای سه بخش دارایی، بدهی و سرمایه بوده و هر کدام توضیح مربوط به خود را دارند. منظور از دارایی، اموال و منابع موجود در شرکت از قبیل اثاثیه، ساختمان، زمین، اسناد و حسابهای دریافتنی است که میتواند به پول نقد تبدیل شود. بدهیها نیز تعهدات افراد دیگر به شرکت است که عنوان بستانکار شرکت را دریافت کرده است. این بدهیها شامل اسناد پرداختنی، حسابهای پرداختنی و یا وامهای پرداختنی خواهند بود. منظور از سرمایه یا همان حقوق صاحبان سهام، شامل سرمایه نقدی افراد در زمان احداث یک شرکت است.
صورتحساب سود و زیان
صورتحساب سود و زیان میتواند اطلاعاتی را در زمینه سود یا زیان شرکت در یک دوره مالی ارائه کند. تنظیم صورت های مالی سود و زیان اغلب به صورت ماهانه، ۳ ماهه یا هر ۶ ماه یکبار انجام شده و میتوان آن را از طریق روش یک مرحلهای یا دو مرحلهای ارائه کرد. منظور از روش یک مرحلهای روشی است که در آن کلیه درآمدها محاسبه شده و اختلاف درآمد و هزینه در صورت مثبت بودن، به عنوان سود در نظر گرفته خواهد شد. در صورت منفی بودن این اختلاف نیز آن را به عنوان زیان شناسایی خواهند کرد.
در روش دو مرحلهای ابتدا درآمد و هزینههای عملیاتی محاسبه و در مرحله بعد درآمدها و هزینههای غیرعملیاتی نیز در نظر گرفته خواهد شد. در نهایت اختلاف آنها میتواند سود یا زیان را قبل از کسر مالیات مشخص کند.
صورت جریان وجوه نقد
یک صورت مالی دیگر صورت گردش وجوه نقد است که از طریق آن میتوان تغییرات مربوط به وجوه نقد را در یک بنگاه اقتصادی مشخص کرد. از این رو صورت جریان مربوط به وجوه نقد را میتوان گزارشی دانست که در آن افزایش یا کاهش در مبلغ وجه نقد نشان داده خواهد شد. این تغییرات اغلب به دلیل معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل و یا دیگر رویدادها ایجاد میشود. همچنین صورت مربوط به وجوه نقد باید تغییرات نقدی تحت سرفصلهای اصلی از قبیل فعالیتهای عملیاتی، مالیات بر درآمد در بازده مربوط به سرمایهگذاری و سود پرداختی را نیز منعکس کند.
صورت سود و زیان جامع
این صورت مالی با هدف شناسایی درآمدها و هزینههای شناسایی شده در یک دوره مالی تنظیم و ارائه میشود. تمرکز اصلی در این صورت مالی، ارائه گزارش بر درآمدها و هزینههای عملیاتی آنها خواهد بود. مواردی از قبیل سود یا زیان خالص در یک دوره زمانی طبق صورت سود و زیان، درآمدها و هزینههای شناسایی شده دیگر به تفکیک و تعدیل سنواتی در این صورت مالی نشان داده میشوند. همچنین تنظیم صورت های مالی مانند صورت سود و زیان جامع برای نشان دادن درآمدها و هزینههای تحقق نیافته است که به دلیل تغییر در ارزش آنها، تنها به عنوان حقوق صاحبان سرمایه در نظر گرفته خواهند شد.
مراحل تنظیم صورتهای مالی
کلیه اطلاعاتی که در دفاتر و مدارک حسابداری به عنوان رویدادهای مالی یک بنگاه اقتصادی ثبت میشوند و در صورتهای مالی نیز گزارش خواهند شد، باید شامل مستندات و شواهد عینی کافی باشند. درآمدها و کلیه هزینهها باید در زمان وقوع بدون در نظر گرفتن زمان دریافت یا پرداخت شناسایی شده و در حسابهای مربوط به خود در صورتهای مالی و در دوره زمانی مربوط ثبت شوند. در ادامه به تهیه صورتهای مالی به صورت تفکیک شده خواهیم پرداخت. کلیه صورتهای مالی در یک سازمان شامل صورتهای مالی اساسی بوده و توسط شرکتهای حسابداری تهیه میشوند.
تهیه صورتحساب ترازنامه
ترازنامه که به آن بیلان نیز گفته میشود در واقع نشان دهنده میزان درآمد، سرمایه و بدهی بنگاه اقتصادی به صورت طبقهبندی شده است. همچنین این موارد باید در دورههای مالی مختلف در نظر گرفته شده و سپس در ترازنامه ثبت شوند. در واقع ترازنامه را میتوان ساختار مالی و واحد تجاری در نظر گرفت. داراییها در ترازنامه شامل دارایی ثابت و جاری است که در سمت راست قرار میگیرند. جایگاه بدهیها نیز در سمت چپ ترازنامه خواهد بود. ستون سمت چپ محل قرارگیری عناصری است که تحت کنترل یک مجموعه اقتصادی قرار دارند. بنابراین کلیه این عناصر باید در زمان تهیه صورتهای مالی در نظر گرفته شوند.
مورد دیگر در سمت راست ترازنامه منابع مالی هستند. بدهکاران و اسناد پرداختنی و چک باعث افزایش دارایی شرکت شده و باید در ترازنامه ثبت شوند. با توجه به اینکه یک بنگاه اقتصادی همواره به سهامداران و سرمایهگذاران بدهکار است، باید این مورد را در قسمت چپ در تنظیم صورت های مالی ثبت کرد. اقلامی مانند سرمایهگذاریها، داراییهای ثابت از نوع مشهود و غیر مشهود، وجوه نقد، حساب یا اسناد پرداختنی، حقوق مالکانه، حسابهای دریافتنی، موجودی کالا و مواد ذخیره مالیات همراه با بدهیهای بلند مدت از جمله اقلامی هستند که اغلب در یک ترازنامه به چشم میخورند.
نحوه تهیه صورت سود و زیان
صورت سود و زیان یکی دیگر از اجزای مهم در صورتهای مالی است که در آن هزینهها و درآمدهای یک بنگاه اقتصادی در یک دوره مالی نشان داده میشود. بنابراین میتوان با استفاده از این صورت مالی تصمیمات بهتری برای آینده اتخاذ کرد. اقلامی از قبیل هزینههای عملیاتی و درآمدهای عملیاتی، میزان فروش شرکت، دیگر درآمدها به همراه هزینههای غیرعملیاتی معادله حسابداری، سود یا زیان خالص و مالیات بر درآمد در این صورت مالی ذکر خواهند شد.
صورت سود و زیان میتواند با اطلاعاتی که نشان میدهد، توانایی یک بنگاه اقتصادی در ایجاد سود طی یک دوره زمانی را مشخص کند. از طریق صورت سود و زیان عملکرد مالی یک بنگاه اقتصادی میتوان دریافت که در نهایت این شرکت با انجام فعالیتهای اقتصادی میتواند به سود دست پیدا کند یا زیان. همچنین صورت مالی مورد نظر یک گزارش منسجم از عملکرد سودآور یا زیان بار شرکت خواهد بود.
برای ثبت این تغییرات باید مقدار به دست آمده در پایان یک دوره مالی به عنوان درآمد از هزینههای واحد مالی و مقدار پول خرج شده، کسر شود. همچنین در پایان هر دوره مالی ابتدا مقدار درآمد ثبت خواهد شد. سپس هزینهها از آن کسر شده و صورتحساب سود و زیان تهیه میشود. علاوه بر آن، باید درآمد عملیاتی و غیرعملاتی را نیز از هزینه عملیاتی کسر کرد. در نهایت دو عدد به دست آمده حاصل عملیات مختلف، از یکدیگر کسر شده و به عنوان سود یا زیان قبل مالیات در تنظیم صورت های مالی شناخته میشوند. در صورتی که مبلغ مالیات نیز از این مبلغ کسر شود، حاصل سود یا زیان ویژه خواهد بود.
تهیه صورت جریان وجوه نقد
اطلاعات مفید در خصوص ایجاد و نحوه مصرف وجوه نقد در یک بنگاه اقتصادی در این صورت مالی گزارش داده میشود. حسابدار یا شرکتهای ارائهکننده خدمات حسابداری باید تغییرات مربوط به وجوه نقد مانند افزایش یا کاهش میزان آن را که از معاملات ناشی میشود، در این صورت مالی ذکر کنند. در این صورت وضعیت مالی اقلامی مانند مالیات بر درآمد، فعالیتهای عملیاتی، بازده مربوط به سرمایهگذاری و سود پرداختی بابت تأمین مالی همراه با تجزیه تحلیل و تهیه صورتهای مالی ارائه خواهند شد. در این صورتحساب باید پولی که بابت هزینههای مختلف پرداخت میشود از پول کسب شده در اثر عملیاتهای مختلف و فعالیتهای مالی کسر شود.
نحوه تهیه صورت سود و زیان جامع
صورت سود و زیان جامع در واقع تمام درآمدها و هزینهها را در یک دوره مالی نشان خواهد داد. در نهایت سود و زیان به دست آمده باید به سهامداران و صاحبان سرمایه پرداخت شود. بنابراین نیاز است که برای تهیه این صورت مالی ابتدا همه درآمدها و هزینهها به تفکیک و به صورت تجزیه شده شناسایی و سپس در گزارش مالی مورد نظر ارائه شوند. حسابدار مورد نظر باید تمام صورت حسابهای سود و زیان شرکت را جمعآوری کرده و سپس به محاسبه صورت مالی سود و زیان جامع بپردازد. تعرفه صورت های مالی حسابداری نیز برای هر کدام متفاوت است. در این گزارش مالی، میزان رشد یا کاهش حقوق مالکان و سهامداران شرکت نشان داده خواهد شد. این صورت مالی بر اساس درآمدها و هزینهها تهیه شده و برای تصمیمگیری دقیق سهامداران بسیار مناسب است.
چرا یادداشتهای درست همراه در تهیه صورت مالی اهمیت دارد؟
تنظیم صورت های مالی باعث بهبود در تصمیمگیریهای مالی یک بنگاه اقتصادی خواهد شد. این صورت حسابها تنها برای گزارش وضعیت حسابداری شرکت نیستند و تجزیه تحلیل آنها نیز همزمان با تهیه و ارائه آنها انجام خواهد شد. بنابراین یک بنگاه اقتصادی در زمان تهیه صورت مالی، علاوه بر ارزیابی نسبی در مورد سود و زیان، مواردی نظیر درآمد، هزینه، تولید و فروش را در دوره مالی مورد نظر نسبت به سالهای گذشته بررسی خواهد کرد.
همچنین عملکرد رقبا، حرکت سازمان به سوی اهداف، استهلاک ماشین آلات و اثر نرخ تورم روی فعالیتهای شرکت نیز از طریق صورتهای مالی مشخص میشود. با وجود مشخص بودن مراحل تهیه و ارائه صورتهای مالی، گاهی ارائه توضیحات بیشتر از طریق نوشتن یادداشت در کنار صورتهای مالی انجام میشود. این یادداشتهای همراه که توسط حسابدار در زمان تهیه صورتهای مالی تهیه میشوند، به مدیر شرکت، هیئت مدیره و یا حسابرسان خارج از سازمان کمک خواهد کرد تا بتوانند جزئیات بیشتری را از صورت مالی ارائه شده درک کنند. علاوه بر آن حسابدار نیز از یادداشتهای همراه صورت مالی برای درک وضعیت مالی بنگاه اقتصادی مورد نظر در هنگام تهیه صورت حسابها استفاده خواهد کرد.
نکات مورد اهمیت در صورتهای مالی اساسی
در مورد نحوه تنظیم صورت ھای مالی باید گفت، رعایت برخی نکات و توجه به آنها بسیار مهم و حیاتی خواهد بود. با توجه به اینکه صورتهای مالی اساسی باید به دقت و همراه با جزئیات تهیه شوند، بنابراین توجه به این نکات ضروری است.
کلیه اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی باید به صورت ساده و مختصر نوشته شده باشد. بدین ترتیب درک آن وسط مدیران شرکت هیئت مدیره و دیگر افراد خارج از سازمان آسانتر خواهد بود.
تنظیم صورت های مالی منعکسکننده فعالیتهای مالی یک بنگاه اقتصادی بوده و باید به گونهای تهیه شوند که بتوانند تأثیر مثبتی در تصمیمات استفادهکنندگان از آن داشته باشند.
طبق اصول حسابداری، اغلب صورتهای مالی به گونهای تهیه میشوند که در آن گزارش داراییها با کمترین میزان مبلغ و هزینهها با بیشترین میزان مبلغ در نظر گرفته شده و درج میشوند. این موضوع باعث میشود تا صورت مالی فاقد خوشبینی یا زیاده بینیهای واقعی بوده و در زمان ارزیابی سود عملیاتی، منجر به ایجاد سود کاذب نشود.
صورتهای مالی به تنهایی شامل یک سری اعداد و ارقام هستند که میتوانند باعث سردرگمی افراد شوند. بنابراین این صورتها باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به طور کامل درک شوند.
تعرفه تنظیم صورت های مالی
صورتهای مالی و تجزیه و تحلیل درست آنها میتواند برای پیشبینی آینده شرکتها و ارزیابی عملکرد آنها مورد استفاده قرار بگیرد. در برخی موارد این تجزیه و تحلیلها وضعیت یک شرکت را در طولانی مدت و در برخی موارد در کوتاه مدت ارزیابی میکنند. همچنین در برخی موارد بخشهایی از صورتهای مالی اهمیت بیشتری داشته و تمرکز بیشتر روی آنها صورت میگیرد. در حال حاضر بسیاری از شرکتهای حسابداری امکان تجزیه و تحلیل صورتهای مالی را داشته و همچنین خدماتی را به مشتریان خود ارائه میکنند. ارزیابی دقیق صورتهای مالی اطلاعات زیادی درباره فعالیت شرکت ارائه خواهد کرد.
سؤالات متداول
مهمترین صورتهای مالی یک بنگاه اقتصادی کدامند؟
ترازنامه به عنوان نشان دهنده میزان دارایی، سرمایه و بدهی شرکت همراه با صورت سود و زیان جامع، صورت گردش وجوه نقد و صورتحساب سود و زیان از جمله صورتهای مالی قابل تهیه برای بنگاههای اقتصادی هستند.
هدف از تنظیم صورت های مالی و ارائه در یک بنگاه اقتصادی چیست؟
صورتهای مالی و تهیه آنها میتواند وضعیت مالی، عملکرد و انعطافپذیری مالی واحد مورد نظر را به صورت خلاصه و طبقهبندی شده ارائه کند. در نهایت اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید بر اساس صورتهای مالی توسط استفادهکنندگان انجام خواهد شد.
مخاطبان اصلی صورتهای مالی در داخل یا خارج از بنگاههای اقتصادی چه کسانی هستند؟
اهداکنندگان تسهیلات مالی، سرمایهگذاران، اعضای بنگاه اقتصادی، دولت و دیگر مؤسسات دولتی میتوانند از صورتهای مالی استفاده کنند.